KNX dla profesjonalisty cz. 10 – Warstwa fizyczna – urządzenia sterujące

WARSTWA FIZYCZNA

Urządzenia sterujące

Urządzenia magistralne można podzielić na sterujące i wykonawcze. Znakomita większość urządzeń KNX zarówno nadaje, jak i odbiera dane z magistrali, zatem urządzenia sterujące, to takie które w większości sygnały nadają, zaś urządzenia wykonawcze znacznie częściej odbierają dane z systemu niż je nadają.

Urządzenia sterujące (nazywane sensorami, czujnikami) służą do wywołania w systemie określonych zdarzeń, które to będą wykonywane przez urządzenia wykonawcze. Sensory reagują na określone wielkości fizyczne przekształcając je na sygnał rozumiany przez pozostałe urządzenia systemu i wysyłają na magistralę w postaci ramki.

Podstawowym urządzeniem służącym do obsługi domu są przyciski. W instalacjach standardowych są to zazwyczaj dwupołożeniowe przyciski załącz/wyłącz. Rozwinięciem tej koncepcji są programowane przyciski KNX. Łączniki instalacyjne KNX mają znacznie bardziej rozbudowane możliwości. Zazwyczaj instalowane są co najmniej moduły dwuklawiszowe. Zależnie od warunków występujących w domu każda strona każdego przycisku może pełnić rożne funkcje: załączać światło, sterować roletami, ogrzewaniem, załączać odpowiednie sceny. Przyciski multifunkcjonalne odbierają dane z magistrali o aktualnych warunkach i po załączeniu uruchamiają określone, zaplanowane i oczekiwane przez nas działanie. Dodatkowym i często wykorzystywanym atutem przycisków KNX jest możliwość rozpoznawania krótkich i długich załączeń. Dzięki temu rozwiązaniu jeden przycisk może służyć zarówno całkowitemu odsłonięciu rolet np. w przypadku krótkiego przyciśnięcia i ustawieniu rolet na konkretnej wysokości przy dłuższym przytrzymaniu. Rozwinięciem takich przycisków są ścienne panele dotykowe KNX. Dzięki możliwości programowania przestrzeni dotykowej oraz podziałowi na podstrony umożliwiają one kontrolę i zmianę parametrów w całym budynku z jednego miejsca.

Podobną kategorię stanową urządzenia zdalnego sterowania. Są to wszelkiego rodzaju piloty i konsole komunikujące się z systemem bezprzewodowo. Rozwiązania te są dedykowane do systemu KNX i programowalne w sposób podobny do przycisków ściennych. Komunikują się one standardowo poprzez fale podczerwone.

Wejścia binarne to urządzenia, które konwertują standardowy sygnał zero-jedynkowy na sygnał rozumiany przez urządzenia KNX i wysyłają go na magistralę. Dzięki takim urządzeniom możliwe jest dołączenie do systemu KNX standardowych urządzeń instalacji elektroenergetycznej nie zawierających wbudowanej inteligencji. Mogą to być rożnego typu sensory wielkości fizycznych np. czujniki zamknięcia drzwi. Często korzystne ekonomicznie jest podłączenie standardowych włączników ściennych do systemu KNX poprzez wejścia binarne. Zwiększa to ich możliwości kontroli otoczenia będąc jednocześnie rozwiązaniem tańszym od inteligentnych włączników KNX. W sytuacjach, w których korzyści z instalacji inteligentnych przycisków nie będą obserwowane – np. włącznik służący jedynie do sterowania oświetleniem jednej lampy warto rozważyć instalację standardowego przycisku elektrycznego poprzez wejście binarne.

Zarówno wejścia binarne jak i przyciski przekształcają sygnał mechaniczny wynikający z działań użytkownika na napięciowy, jednak nie są one czujnikami wielkości fizycznej w sensie intuicyjnym. Czujniki wielkości fizycznych zbierają informacje o czynnikach środowiskowych – jest to kolejna grupa urządzeń sterujących. Podstawowe czujniki inteligentne KNX instalowane w budynkach to: czujnik temperatury, wilgotności, natężenia światła, pasywna czujka ruchu PIR. Takim konwergentnym czujnikiem jest też stacja pogodowa instalowana zewnętrznie. Określa wiele parametrów środowiska, może posiadać historię zmian, obliczać trendy.

Istnieje ponadto grupa czujników wielkości fizycznych nieco innego zastosowania i warta wydzielenia jako oddzielna kategoria. Są to czujniki fizyczne podsystemu bezpieczeństwa. Do tej kategorii można zaliczyć czujniki dymu, zalania, przepływu wody, stężenia gazu w powietrzu, czujniki otwarcia drzwi, czujniki drgań instalowane naokiennie i inne. Do tej grupy można dołączyć również uniwersalny czujnik ruchu PIR.

Specyficznymi czujnikami są urządzenia zegarowe. Programuje się w nich alarmy i harmonogramy wysyłające określone ramki o rożnych porach dnia, czy konkretnych dniach roku. Stosowane są najczęściej do sterowania światłem i ogrzewaniem pozwalając m.in. na uzyskanie oszczędności.

Maciej Turski